کد مطلب:68005 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:502
در كتاب «الغدیر» مسائل عمده ای مطرح است كه هر محقق تاریخ اسلام و هر اسلام شناسی، بی شناخت آن مسائل- اكنون و پس از وجود كتاب الغدیر- كارش مطمئن تلقی خواهد شد.[1] مثلا اگر محققی به بحث درباره ی «علم الحدیث» اسلامی بپردازد، و جلد پنجم «الغدیر» (سلسلة الكذابین والوضاعین) را نخوانده باشد، یا درباره ی [صفحه 186] ملل و نحل تحقیق كند وجلد سوم «الغدیر را ندیده باشد، یا درباره ی مبادی و مبانی تشیع سخن گوید بی اطلاع از جلد اول و دوم و هفتم «الغدیر»، بیگمان كارش ناقص تلقی خواهد شد. باری، این دانش سرشار، و امانت ژرف، و علمیت ویژه ای كه در «الغدیر» گرد آمده است، ناقدان سرزمینهای گونه گون را بر آن داشته است تا هر یك، با تعبیراتی ویژه، این كتاب را بزرگ دارند: الغدیر آروزگاه پژوهشگران- دكتر محمد غلاب مصری. الغدیر دایرةالمعارف بزرگ- محمد عبدالغنی حسن مصری. الغدیر كتابی كه هر مسلمانی باید آن را به دست آورد- دكتر عبدالرحمن كیالی حلبی. الغدیر آبشخواری گوارا و دایرةالمعارفی طرفه و نادر- دكتر توفیق الفكیلی بغدادی. الغدیر جهان پهناور شناخت- عبدالفتاح عبدالمقصود مصری. الغدیر كتاب اطمینان بخش تاریخ و گشایشگر آفاق معرفت- دكتر بولس سلامه ی بیروتی. الغدیر دریای موج خیز- دكتر علی اكبر فیاض. الغدیر همه ی وقایع تاریخ و صور زمان- شیخ محمد سعید دحدوح حلبی. الغدیر كوشش علمی بی نظیر- شرف الدین. الغدیر كتابی دهشت آفرین- علاءالدین خروفه ی ازهری. الغدیر كتابی نه چون دیگر كتابها- محمد تیسیر المخزومی شامی. الغدیر دریایی خیزابه گرفته- یوسف اسعد داغر بیروتی. و از اینسان تعبیرها كه بسیار است از دیگر استادان و محققان كه از جمله در این رساله، مقداری را خواهید خواند. و از اینجاست كه یكی از ناقدان گفته است: [صفحه 187] اگر نه این بود كه می خواستید به نام غدیر[2] تبرك جویید و از این رو كتاب را «الغدیر» نامیدید، می بایست آن را «الابحر السبعه» (هفت دریا) بنامید. در كتاب «الغدیر»، نزدیك به 150 كتاب، از مهمترین كتابهای مسلمین- در رشته های مختلف- كه در طول تاریخ به فرزندان سرزمینهای اسلام خوراك ذهنی داده و شخصیت افراد و اجتماعات را ساخته است به میان آورده شده و براساس ملاكات و مآخذ بیكران- از خود اهل سنت- به مطالب آنها رسیدگی شده است. در این زمینه می توان گفت، صاحب الغدیر، به نوعی بازسازی علمی دست یافته است و به تصحیح كتابخانه ی عمومی اسلام توفیق پیدا كرده است (و مخصوصا هرجا نشانه ای از تأثیر قدرت در این تألیفات وجود داشته نشان داده است»، زیرا همین 150 كتاب از علمای گذشته و معاصر اسلام، از تاریخ طبری گرفته تا فجرالاسلام احمد امین، میزانی به دست می دهد برای صدها كتاب دیگر و هزارها مسئله ی دیگر... والحق كه امینی، با این جدا كردن سره از ناسره در تاریخ اسلام و مآخذ آن، به احیای عظیم موفق شد. «نقشه ی او این بود كه تمام مطالعات خود را متوجه انجام دادن این وظیفه بنماید.» و به همین دلیل كه او به احیای آثار اسلامی و پیراستن و تصحیح آنها توفیق یافت، این عبارت كه متخصصان درباره ی سعدالدین صالحانی- از حفاظ حدیث و عالمان موثق اهل سنت- گفته اند «محیی السنة و ناصرالحدیث و مجددالاسلام»، درباره ی «صاحب الغدیر» به بهترین وجه صادق است، یا این تعبیر كه برخی درباره ی خود او آورده اند: «محیی السنة والشریعة فی القرن الرابع عشر». زیرا كه وی، به جز آن همه احادیث نبوی كه تنقیح كرد و از نظر اسناد پیراست و احیا نمود و صحیح آن را از مجعول باز شناساند، حدیث غدیر را و پاره ای دیگر از مناقب [صفحه 188] علی را احیا كرد، كه قسمت عمده ای است از سنت و شامل طرح مدینه ی قرآنی و بیان خصایص لازم و ویژگیهای واجب رهبر در جامعه ی اسلام، كه تاكنون چندین بار به اهمیت این موضوع اشاره كرده ایم. اینك، شمار عمده ای از كتابهای نقد شده ی به وسیله ی «الغدیر» را: به ترتیب سالهای زندگی مؤلفان آنها، در اینجا می آوردیم. مسند طیالسی، ابوداود سلیمان طیالسی بصری- 204 كتاب الطبقات الكبیر، ابن سعد كاتب واقدی- 230 مسند، احمد حنبل شیبانی مروزی- 241 الجامع الصحیح، محمد بن اسماعیل بخاری- 256 الجامع الصحیح، مسلم بن حجاج نیشابوری- 261 سنن ابن ماجه، ابوعبدالله، ابن ماجه ی قزوینی- 273 سنن ابوداود، ابوداود سلیمان سجستانی- 275 انساب الاشراف، احمد بن یحیی بلاذری- 279 الانتصار، ابن الخیاط معتزلی- ح 300 سنن نسائی، احمد بن شعیب نسائی- 303 تاریخ الامم والملوك (تاریخ طبری)، محمد بن جریر طبری- 310 جامع البیان (تفسیر طبری)، محمد بن جریر طبری عقد الفرید، ابن عبدربه قرطبی- 328 احكام القرآن، ابوبكر جصاص رازی- 370 التمهید، قاضی ابوبكر باقلانی- 403 المستدرك علی الصحیحین، ابوعبدالله حاكم نیشابوری- 405 الفرق بین الفرق، ابومنصور عبدالقاهر بغدادی- 429 الفصل (ملل و نحل)، ابن حزم ظاهری اندلسی- 456 [صفحه 189] سنن بیهقی، ابوبكر احمد بن حسین بیهقی نیشابوری- 458 الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ابن عبدالبر قرطبی- 463 تاریخ بغداد، ابوبكر خطیب بغدادی- 463 الملل و النحل، ابوالفتح محمد شهرستانی- 548 الاسناب، قاضی عبدالكریم سمعانی مروزی- 562 تاریخ دمشق، ابن عساكر دمشقی صفة الصفوة، ابوالفرج ابن الجوزی مناقب الامام احمد، ابوالفرج ابن الجوزی المنتظم فی تاریخ الامم، ابوالفرج ابن الجوزی النهایة فی غریب الحدیث...، ابوالسعادات ابن اثیر جزری- 606 مفاتیح الغیب (تفسیر كبیر)، فخرالدین رازی- 606 نهایة العقول، فخرالدین رازی معجم الادباء، یاقوت حموی رومی- 626 الكامل فی التاریخ، ابوالحسن ابن اثیر جزری- 630 الجامع لاحكام القرآن (تفسیر قرطبی)، شمس الدین محمد انصاری خزرجی قرطبی- 671 المنهاج (شرج صحیح مسلم)، ابوزكریا محیی الدین نووی- 677 وفیات الاعیان، ابن خلكان اربلی- 681 انوار التنزیل (تفسیر بیضاوی)، قاضی ناصرالدین بیضاوی- 685 منهاج السنة، تقی الدین ابن تیمیه ی حرانی- 728 نهایة الارب فی فنون الادب، شهاب الدین نویری كندی- 733 لباب التاویل (تفسیر خازن)، علاءالدین خازن بغدادی- 741 طبقات الحفاظ، شمس الدین ذهبی دمشقی- 748 میزان الاعتدال فی نقد الرجال، شمس الدین ذهبی دمشقی مطالع الانظار (شرح طوالع الانوار قاضی بیضاوی)، ابوالثناء محمود اصفهانی- 749 [صفحه 190] اعلام الموقعین، ابن قیم الجوزیه ی دمشقی- 751 المواقف فی علم الكلام، قاضی عضد الدین ایجی شیرازی- 756 البدایة و النهایه (تاریخ ابن كثیر)، عمادالدین ابن كثیر دمشقی- 774 تفسیر قرآن، عمادالدین ابن كثیر دمشقی شرح المقاصد، سعدالدین تفتازانی- 793 مشكاة المصابیح، ابوعبدالله خطیب عمری تبریزی- قرن- قرن 8 العبر... (تاریخ ابن خلدون)، ولی الدین عبدالرحمان، ابن خلدون مالكی حضرمی - 808 روض المناظر (تاریخ ابن شحنه)،[3] قاضی زین الدین ابن شحنه ی حلبی- 815 طرح التثریب فی شرح التقریب، ولی الدین ابوزرعه ی عراقی مصری- 826 الخطط المقریزیة، تقی الدین قاهری مقریزی- 845 الاصابد فی تمییز الصحابة، ابوالفضل احمد ابن حجر عسقلانی- 852 فتح الباری (شرح صحیح بخاری)، بوالفضل احمد ابن حجر عسقلانی الدر المنثور (تفسیر)، بوالفضل احمد ابن حجر عسقلانی ارشاد الساری (شرح صحیح بخاری)، شهاب الدین قسطلانی مصری- 923 لواقح الانوار (طبقات شعرانی)، عبدالوهاب شعرانی مصری- 973 الصواعق المحرقة، ابوالعباس احمد، ابن حجر مكی هیتمی- 974 اخبار الدول، ابوالعباس احمد قربمانی دمشقی- 1019 السیرة الحلبیة، نورالدین علی حلبی قاهری- 1044 [صفحه 191] نسیم الریاض (شرح شفای قاضی عیاض)، شهاب الدین خفاجی مصری- 1069 شذرات الذهب عبدالحی، ابن العماد دمشقی- 1089 شرح موطاالامام مالك، ابوعبدالله زرقانی- 1122 نیل الاوطار (شرح منقی الاخبار ابن تیمیه)، محمد بن علی شوكانی یمنی- 1250 روح المعانی (تفسیر آلوسی)، شهاب الدین محمد آلوسی بغدادی- 1270 الفتوحات الاسلامیة، احمد زینی دحلان مكی- 1304 محاضرات تاریخ الامم الاسلامیة، محمد بن عفیفی الباجوری الخضری- 1345 ق السنة و الشیعة، محمد رشید رضا- 1354 ق الوشیعة فی نقض عقائد الشیعه، موسی جارالله- 1369 حیاة محمد، محمد حسین هیكل- 1376 الصراع بین الاسلام والوثنیة، عبدالله علی قصیمی الجولة فی ربوع الشرق الادنی، محمد ثابت مصری تاریخ آداب اللغة العربیة، جرجی زیدان- 1914 م حیاة محمد، امیل درمنگام عقیدة الشیعه، دوایت دانالدسن [صفحه 192]
من در اینجا نمی خواهم به جنبه های علمی و فنی «الغدیر» بپردازم كه مجالی نیست. فقط خواستم درباره ی جنبه های انسانی و اصلاحی و نسلی و اجتماعی و مردمی آن- اشاره وار- سخن گفته باشم. می دانیم كه ناقدان، «الغدیر» را دایرةالمعارفی دانسته اند سرشار از مسائل علمی اسلامی، در تاریخ، كلام، حدیث،داریه، رجال تفسیر، تاریخ نزول، تاریخ ادبیات غدیر، نقد، تصحیح، كتابشناسی و... كه با بافتی استوار و زیبا، و منطقی حكیمانه، و نثری شاعرانه و مایه ور و مآخذی بیش از حد، و بیانی محكم و حماسی، و شوری بیكران، و الهام بخشیی وسیع، و امانتی سرشار، و قاطعیتی كامل تألیف یافته است.
صفحه 186، 187، 188، 189، 190، 191، 192.